In januari publiceerden de drie overheidslagen (het Rijk, de provincies en de gemeenten) nieuwe ‘Bestuurlijke Afspraken Cultuurbeoefening’. Daarin staat een gezamenlijke visie op en afspraken over cultuurbeoefening in Nederland. De kern: iedereen moet zijn leven lang kunnen genieten en de waarde ervaren van het beoefenen van cultuur – zoals bijvoorbeeld het samenzingen in een koor. De overheden zullen zich hier de komende jaren elk op hun eigen niveau voor inzetten. In dit artikel lees je hoe deze ontwikkelingen ook voor de koorsector relevant zijn.
Het convenant, kortweg de BAC 2025-2028, legt op verschillende domeinen (waaronder amateurkunst en cultuurparticipatie) afspraken en verantwoordelijkheden vast voor de komende jaren. Uitgangspunt is daarbij dat iedereen zelf cultuur moet kunnen beoefenen. De afspraken zijn nodig omdat het klimaat van cultuurbeoefening in Nederland onder druk staat, terwijl het beleid, het cultuuraanbod en de beschikbare ondersteuning nogal kan verschillen per gemeente, regio of provincie.
De BAC vormt een nieuwe mijlpaal in de steeds groter wordende aandacht voor cultuurbeoefening en amateurkunst in Nederland. Koornetwerk Nederland is blij met die focus. “We merken echt dat onze inspanningen voor de koorsector vruchten afwerpen”, zegt Ruut te Velthuis, voorzitter van Koornetwerk Nederland. “Ten opzichte van vijf jaar geleden heeft de overheid structureel meer oog en oor voor de amateurkunstenaars, dus ook de koorzangers, in Nederland. Het ministerie van OCW, en nu ook de provincies (IPO) en gemeenten (VNG), spannen zich steeds actiever in voor een wereld waarin iedereen naar hartelust samen kan zingen. Ook de volgende generaties.”
Samen optrekken tegen knelpunten voor de koorsector
De BAC richt zich de komende jaren op drie hoofdambities die cultuurbeoefening in Nederland moeten versterken. Voor elke ambitie worden bepaalde afspraken vastgelegd. Ook gaat de overheid, samen met de sector, in diverse verkenningen bekijken hoe complexe knelpunten structureel aangepakt kunnen worden, wat kan toeleiden naar nieuw overheidsbeleid. Niet elke afspraak of verkenning is even relevant voor de koorsector. Hieronder zijn enkele belangrijke aanknopingspunten benoemd.
De Vereniging Nederlandse Gemeenten, ondertekenaar van de BAC, vat op hun website de ambities samen:
Ambitie 1: Een sterk ecosysteem voor cultuurbeoefening.
Iedereen moet cultuur kunnen beoefenen, ongeacht leeftijd, woonplaats of achtergrond. Dit vraagt om een sterk netwerk van culturele organisaties, verenigingen en voorzieningen in stad en platteland.
Relevant voor de koorsector:
- het ministerie van OCW zet samen met de gemeenten in op het inzetten van lokale cultuurcoaches, zodat koren en zanggroepen in hun eigen lokale omgeving makkelijker de weg kunnen vinden naar samenwerkingspartners of financiering. Heeft jouw gemeente een cultuurcoach? Vraag het bij ze na, en zo niet, laat ze weten dat je daar behoefte aan hebt. Je kunt daarbij verwijzen naar de BAC.
- Ook gaat de overheid met de sector onderzoeken wat nodig is om goede en betaalbare huisvesting voor alle beoefenaars te waarborgen. Zijn er in jouw omgeving te weinig goede/betaalbare repetitie- of concertlocaties? Maak er melding van bij je gemeente, liefst samen met andere koren of muziekgroepen. Je kunt daarbij verwijzen naar de BAC.
- Ook gaat de overheid verkennen wat er mist in de huidige stimuleringsregelingen (zoals gemeentefondsen) die de verschillende overheidslagen hanteren.
- Daarnaast blijft de overheid de bestaande landelijke, provinciale en gemeentelijke infrastructuur van het ecosysteem – organisaties als Koornetwerk Nederland – in hun rol ondersteunen.
Ambitie 2: De cultuur- en erfgoedbeoefenaar centraal.
Het beleid wil aansluiten bij de diverse manieren waarop mensen cultuur beleven. De betrokken partijen willen de behoeften en barrières voor cultuurbeoefening in kaart brengen en aanpakken.
Relevant voor de koorsector:
- landelijke onderzoeken naar amateurkunst en beoefenaars (zoals koren en koorzangers) blijft het ministerie van OCW financieren. Hierbij wordt extra aandacht besteed aan de vele groepen die zich ‘informeel organiseren’ – dat wil zeggen, die geen formele stichting of vereniging zijn.
- Ook gaat de overheid samen met het veld mogelijkheden verkennen om tijdrovende wet- en regelgeving en regelingen voor vrijwilligersorganisaties te versimpelen of waar mogelijk te versoepelen. Op welke manieren heeft jouw koor last van tijdrovende wet- en regelgeving? Laat het ons weten via info@koornetwerk.nl – dan kunnen we dat meenemen in dit proces.
Ambitie 3: Betere verbinding met sociaal-maatschappelijke opgaven.
Cultuurbeoefening speelt een belangrijke rol bij sociale cohesie, mentale gezondheid, persoonlijke ontwikkeling en de leefbaarheid van wijken en dorpen. De samenwerking tussen cultuur en domeinen zoals zorg, welzijn en onderwijs wordt verder versterkt.
Relevant voor de koorsector:
- Gemeenten worden vanuit deze ambitie gestimuleerd om hun inwoners meer te informeren en enthousiasmeren over de verschillende vormen van cultuurbeoefening die mogelijk zijn. Voor koren die extra willen inzetten op ledenwerving, kan je gemeente de komende jaren dus een waardevolle partner zijn of worden. Enthousiasmeert jouw gemeente hun inwoners al om mee te doen aan cultuur? Vraag ze naar de mogelijkheden om jouw koor daarin mee te nemen.
- Ook wordt erop ingezet om cultuurbeoefening mee te nemen in trajecten rondom ruimtelijke ontwikkeling, zodat een rijk cultuuraanbod de leefbaarheid van (nieuwe) woongebieden versterkt.
In actie met en voor de sector
Veel van de afspraken en verkenningen uit de BAC wil de overheid samen met de sector, dus onder andere met organisaties zoals Koornetwerk Nederland, uitvoeren. Namens samenzingend Nederland blijven we ons ervoor inspannen dat de belangen en noden van de koorsector goed worden gezien en meegenomen in de landelijke ontwikkelingen. Daarin trekken we gezamenlijk op met onze zusterorganisaties en andere ondersteunende instellingen voor amateurkunst.
Die rol ligt in lijn met de Actieagenda voor Amateurkunstondersteuning die het LKCA afgelopen november publiceerde. Daarin beschrijft een vertegenwoordiging uit het amateurkunstveld, van lokale cultuurcoaches tot provinciale instellingen en landelijke koepels, streefdoelen en stappen waar de ondersteunende partijen in de amateurkunst mee aan de slag kunnen. De ambities en verantwoordelijkheden die de amateurkunstsector in dit document aan de overheid toebedeelt, is tegelijk de inhoudelijke inbreng voor de diverse verkenningen van de BAC.
Vragen over deze ontwikkelingen? Stel ze via info@koornetwerk.nl.
