
Is er sprake van ‘schijnzelfstandigheid’ wanneer jouw dirigent of koorleider als ZZP’er een opdracht uitvoert?
Er komen bij Koornetwerk Nederland op dit moment vragen binnen of een koor met zijn dirigent een Overeenkomst van Opdracht (OvO) (ook wel bekend als ‘de zzp-constructie’) mag sluiten. Koorbesturen vragen zich dat af, omdat de Belastingdienst vanaf 2025 nauwgezetter gaat controleren op ‘schijnzelfstandigheid’. Schijnzelfstandigheid is in strijd met de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA), die in 2016 werd ingevoerd als vervanging van de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR).
De Wet DBA bevordert dat een werkgever en werknemer (of in het geval van zzp’ers: opdrachtgever en opdrachtnemer) gezamenlijk de arbeidsrelatie juist kwalificeren. Van schijnzelfstandigheid is sprake als met iemand een OvO (een opdracht) wordt aangegaan, terwijl er in de praktijk sprake is van een dienstverband met werkgeversgezag. Koorbesturen zijn vooral bezorgd over de aanvullende fiscale verplichtingen als zij hun dirigent als werknemer (in plaats van opdrachtnemer) in dienst moeten nemen.
Dus… is mijn dirigent nou een schijnzelfstandige?
Koornetwerk Nederland is van mening dat het juridisch niet nodig is om met freelance koordirigenten een arbeidsovereenkomst aan te gaan in plaats van een opdrachtovereenkomst. In de meeste gevallen voldoen de verhouding tussen de koordirigent en het koor(bestuur), en de werkzaamheden die daar voor de dirigent uit voortvloeien, aan de vereisten van een zzp-opdracht. Koordirigenten zijn dus in het overgrote deel van de gevallen geen ‘schijnzelfstandigen’. de Wet DBA richt zich hoofdzakelijk op sectoren als de zorg of de bouw, waarin werknemers in dienstverband én freelance opdrachtnemers ‘zij-aan-zij’ hetzelfde werk verrichten, maar volgens andere voorwaarden.
Het is wel van belang dat de dirigent ook in de praktijk als zelfstandige zijn werkzaamheden kan uitvoeren. In de zaak rond bezorgservice ‘Deliveroo’ heeft de Hoge Raad in 2023 namelijk bepaald dat de daadwerkelijke feiten en omstandigheden waaronder partijen werken (de werkpraktijk) bepalend zijn voor de definitie van de dienstbetrekking, en niet de vorm van de overeenkomst die is afgesloten. In het arrest zijn verschillende criteria hiervoor opgenomen die samen (holistisch) moeten worden gewogen.
Kort gezegd: de uitspraak van de Hoge Raad benadrukt het belang van:
- Een zorgvuldig samengestelde OvO, waarin onder meer expliciet is vastgelegd dat er geen gezagsrelatie (werkgeversgezag) tussen koor en dirigent bestaat;
- Dat hier ook in de praktijk naar wordt gehandeld.
In samenwerking met een deskundige jurist heeft Koornetwerk Nederland een model-OvO voor zelfstandig werkende dirigenten ontwikkeld, waarin deze zelfstandigheid is geborgd. De modelovereenkomst kan ook worden gebruikt voor een artistiek begeleider, zoals een pianist, of een repetitor.
Meer lezen?
Raadpleeg desgewenst het beslis- en afwegingskader van de Belastingdienst om te bepalen wanneer er wel/niet sprake is van een opdracht of een dienstverband: https://download.belastingdienst.nl/belastingdienst/docs/afwegingskader_dienstbetrekking_lh6301z1pl.pdf.
Lees meer over de Wet DBA en hoe hier vanuit de organisatie ZZP-Nederland mee wordt omgegaan: https://www.zzp-nederland.nl/waarom-zzp-nederland/belangenbehartiging/de-wet-dba-en-zzpers.