17% van de kunst-, cultuur-, en hobbyverenigingen denkt dat hun voortbestaan in gevaar is. Het tekort aan bestuurders en kaderleden is de grootste zorg. Dat blijkt uit het derde Nationaal Verenigings Onderzoek, een initiatief van DNA (De Nederlandse Associatie) en IVBB (Instituut voor Verenigingen Branches en Beroepen). 4500 verenigingen namen deel aan het onderzoek.
Samen met factoren als vergrijzing, inflatie en stijgende energiekosten zorgt dat volgens het onderzoek voor een somber toekomstbeeld bij veel vrijwilligersverenigingen, vooral in kunst, cultuur en hobby. Bij de sportverenigingen vreest 13% voor de toekomst van de club.
Koornetwerk Nederland hoopt in maart te kunnen zeggen hoe de ledenaantallen van de koren zich ontwikkelen en of het beeld uit het onderzoek overeenkomt met dat van het Nederlandse korenlandschap.
De pijn bij de vrijwilligersverenigingen zit hem vooral in het tekort aan bestuurlijk kader. Daardoor gaat meer dan de helft van de bestuurders door nadat hun officiële termijn erop zit. Ook afnemende interesse en vergrijzing van het ledenbestand zorgen voor hoofdbrekens. En wie hoge kosten heeft (huur van accommodaties, kapitaalintensieve activiteiten) is extra kwetsbaar. Ook clubs die weinig contacten onderhouden met hun gemeente en verenigingen zonder logische samenwerkingspartners, lopen gevaar.
Volgens Peter Noordhoek, directeur Kwaliteit & Onderzoek van IVBB, vallen de woorden fusie en opheffing vaker dan voorheen. “Anders dan verwacht, is 2022 niet het jaar van herstel na de coronacrisis gebleken. Dat is zorgelijk. Daarmee verliest de maatschappij het bindend vermogen dat verenigingen bieden.”
Overigens is bij branche-, beroeps- en consumentenverenigingen juist een ander beeld te zien: zij groeien omdat ze vooral actief zijn in belangenbehartiging en het maatschappelijk belang daarvan nog altijd toeneemt.
Maar ook voor de vrijwilligersverenigingen zijn er kansen om het tij te keren. Volgens Joost van Alkemade, directeur van de NOV, moeten ze wel veel sterker inzetten op gemeenschappelijke thema’s. “Bovenaan staat gemeenschapszin, zorgen dat iedereen mee kan doen. Op dit punt hebben verenigingen samen een collectief verhaal naar de lokale overheid te vertellen. Juist in hun diversiteit vervullen ze een functie voor heel veel inwoners door het zeer brede palet van activiteiten en diensten. Bijna ‘voor elk wat wils’ zou je zeggen. Naast de waarde van individualiteit zijn ook binding, elkaar kennen en er voor elkaar kunnen zijn, als maatschappelijke waarden belangrijk.”
