Ventilatie vermindert risico op virusoverdracht

Geplaatst op 23 augustus 2020

Voor het laatst bijgewerkt op 10 juni 2021

Informatie RIVM

Het RIVM heeft op 3 juni 2021 een update gepubliceerd van de notitie Ventilatie en Covid-19. Daarin zet het instituut de belangrijkste begrippen over ventilatie op een rij met een omschrijving van veelgebruikte terminologie over dit onderwerp. Bovendien bevat de notitie diverse adviezen op het gebied van luchten, ventilatie en luchtreiniging.

Zo gaat het RIVM in op de effecten van ventilatie en van luchtreinigingsapparatuur. De laatste tijd neemt de belangstelling hiervoor toe. Maar het is nog onbekend of met luchtreinigers (luchtfilters of -desinfectie) aantoonbaar meer besmettingen worden voorkomen als dit in publieke settings aanvullend wordt gebruikt naast goedwerkende ventilatie. Goede ventilatie en effectieve luchtreinigers kunnen virusdeeltjes in de lucht weliswaar verminderen, maar het is op dit moment onduidelijk of dit ook daadwerkelijk tot aantoonbaar minder COVID-19 leidt.

Adviezen over ventilatie en luchten voor publieke ruimtes

De belangrijkste adviezen over ventilatie en luchten voor publieke ruimtes staat hieronder opgesomd.

Ventileer minimaal volgens de eisen van het Bouwbesluit die van toepassing zijn op het gebouw (bestaand of nieuwbouw) en de gebruiksfunctie. Met ventileren wordt zowel het afvoeren van vuile lucht als het aanvoeren van verse buitenlucht bedoeld.
Volg aanvullende ventilatienormen van de sector die opgenomen zijn in richtlijnen of arbocatalogi.
Bij twijfel of het aanwezige ventilatiesysteem aan het Bouwbesluit voldoet: win advies in van een onafhankelijk expert over het ventilatiesysteem en met name over het gebruik hiervan.
Indien er twijfel bestaat of een (ouder) gebouw voldoet aan de minimale eisen van het Bouwbesluit of van functie is veranderd: overleg met een expert over de mogelijkheden om toch aan de eisen te voldoen. Hierbij kan worden beoordeeld of mogelijkheden tot natuurlijke ventilatie of het plaatsen van roosters boven aanwezige ramen een alternatief kunnen bieden.
Zorg dat ventilatieroosters en het mechanische ventilatiesysteem worden gebruikt en onderhouden volgens de handleiding.
Bij energiezuinige ventilatiesystemen met bijvoorbeeld timers of CO2-meters moet worden nagegaan of deze voldoen aan de eisen om de ruimte te voorzien van voldoende verse lucht.
Lucht regelmatig gedurende 10 tot 15 minuten door ramen en deuren tegen elkaar open te zetten, met name na activiteiten zoals koken en douchen. Ook tijdens pauzes en na samenkomsten van meerdere mensen, zoals bijvoorbeeld een vergadering, is het belangrijk om te luchten.

Verder zijn er adviezen voor het vermijden van sterke luchtstromen van persoon naar persoon.

Aanvullende informatie Koornetwerk Nederland

Bovenstaande adviezen gelden uiteraard in samenhang met de reguliere maatregelen die door het Rijk zijn uitgevaardigd, zoals 1,5 meter afstand houden. In het (door de Rijksoverheid goedgekeurde) Protocol dat Koornetwerk Nederland heeft ontwikkeld, staat omschreven wat koren nog meer kunnen doen om veilig te zingen, zoals het koor opstellen in zig-zag-vorm. Zie hiervoor het Protocol elders op deze website.

Aanvullend reikt Koornetwerk nog de volgende hulpmiddelen aan die voor koren behulpzaam kunnen zijn om de luchtkwaliteit in een ruimte te meten en zo eventuele onzekerheid te verminderen. Deze informatie is gebaseerd op de bronnen die onderaan dit artikel worden genoemd. Koornetwerk benadrukt dat het hulpmiddelen zijn, we zijn geen experts en elke situatie is anders.

CO2-meter als indicator voor schone lucht

Mensen ademen zuurstof in en ademen kooldioxide (CO2) uit. Een CO2-meter meet de verhouding CO2 in de lucht en drukt dit uit in ppm (parts per million). Dat maakt de aanwezigheid van een virus niet zichtbaar (want dat is niet te meten), maar maakt wel duidelijk of de lucht in een ruimte schoon is. Volgens de richtlijnen van het Bouwbesluit 2012 zijn CO2-waarden tot 1200 ppm voor een ruimte voldoende, maar onder meer Cultuurconnectie adviseert om vanwege corona een maximum aan te houden van 800 ppm. Koren kunnen overwegen om extra te luchten als de 800 ppm overschreden wordt.

CO2-meter aanschaffen

Sommige gebouwen of ruimtes hebben al CO2-meters waarop kan worden afgelezen hoe hoog de concentratie CO2 is. Maar er zijn ook betrouwbare losse CO2-meters te koop voor ongeveer € 200,–, waaronder draadloze meters die via een mobiele telefoon zijn af te lezen. Een koor kan een CO2-meter zelf aanschaffen, of aan de verhuurder vragen dat te doen. Ga ook na of er in de huur- of gebruikersovereenkomst afspraken staan over het binnenklimaat van een gehuurde ruimte.

Zet een CO2-meter wel op een goed referentiepunt in de ruimte neer (centraal, anderhalve meter boven de grond) om een betrouwbaar meetresultaat te krijgen. Dus niet dicht bij mensen, niet achter een kast, of vlakbij een deur of raam. Kijk tijdens de repetitie regelmatig welke waarde de CO2-meter aangeeft.

Een CO2-meter werkt redelijk eenvoudig. Meting van het gehalte CO2 in een repetitielokaal vereist geen hulp van een expert. Het is wel verstandig aan de verhuurder/exploitant van een gebouw te vragen de ventilatie in het hele gebouw door te laten meten door een expert. Het ministerie van OCW heeft een coördinatieteam geïnstalleerd om scholen te helpen met ventilatie.

Eerste hulp bij ventilatie in kerkruimtes

Koren die in kerken repeteren kunnen ook gebruik maken van de rekentool voor kerkgebouwen die de Initiatiefnemers achter ‘Eerste hulp bij ventilatie’ https://eerstehulpbijventilatie.nl hebben ontwikkeld. Deze rekentool taxeert de risico’s op basis van het aantal personen in een ruimte, gerelateerd aan het volume van de ruimte, de duur van de bijeenkomst en de beschikbare ventilatiecapaciteit. De rekentool is nu alleen nog gericht op kerkgebouwen, maar er wordt gewerkt aan uitbreiding voor andere ruimte-typen.

Referenties